110 ROCZNICA POWSTANIA HARCERSTWA POLSKIEGO

26 lutego 1911 roku we Lwowie odbyło się spotkanie, podczas którego podjęto decyzję o utworzeniu Harcerstwa Polskiego. Decyzja ta zapadła na spotkaniu zarządu „Sokoła”, na które zaproszeni zostali przedstawiciele „Zarzewia” i „Eleusis”. Zwrócono się o pomoc do „Sokoła” dlatego, gdyż tylko „Sokół” posiadał niezbędną infrastrukturę oraz kadrę instruktorską potrzebną do prowadzenia działalności skautowej. Pewne doświadczenie posiadali członkowie „Zarzewia” (Związek Młodzieży Polskiej „Zet”, Liga Narodowa). Ruch „Eleusis” był luźnym stowarzyszeniem studenckim ślubującym poczwórną wstrzemięźliwość: od alkoholu, tytoniu, kart i rozpusty. Miało to duży wpływ na charakter polskiego ruchu skautowego.

Podczas spotkania jako pierwszy o skautingu mówił druh „Sokoła” Eugeniusz Piasecki. Po nim głos zabrał Andrzej Małkowski, którego argumenty ostatecznie przekonały działaczy „Sokoła” o wartości nowego ruchu. Uchwała o utworzeniu harcerstwa została oficjalnie potwierdzona przez zarząd „Sokoła” 2 dni później. Tę datę, 28 lutego 1911 r., uznaje się za początek istnienia Harcerstwa Polskiego.

„Sokół”, zrzeszający osoby dorosłe, szukał sposobu na zainteresowanie młodzieży działalnością narodową. W początkach XX wieku był organizacją znaną, wpływową, o ugruntowanej pozycji w społeczeństwie. Posiadał liczną kadrę instruktorską, wielu aktywnych i oddanych działaczy (tylko na terenie Autro-Węgier 230 oddziałów i 28 tys. członków) oraz sprzęt i środki niezbędne do prowadzenia szerokiej działalności patriotyczno-sportowej (sprzęt, boiska, sokolnie).

Już 20 marca 1911 r. zorganizowano pierwszy kurs skautowy w Skolem. Takie kursy skautowe do wybuchu I wojny światowej organizowano przy okazji zlotów i kursów sokolich. W organizację pierwszego kursu zaangażowanych było wielu Sokołów. Andrzej Małkowski prowadził większość zajęć, zapoznając uczestników ze swoją książką „Scouting jako system wychowania młodzieży” – będącej tłumaczeniem i opracowaniem książki Baden-Powella „Scouting for boys”. Za spóźnienie na zajęcia Małkowski jako karę otrzymał polecenie przetłumaczenia książki Baden-Powella na język polski. W trakcie tej pracy zrozumiał i docenił wartość nowego ruchu, któremu pozostał wierny do końca życia.

Ukończenie kursu przez nowych instruktorów otwarło drogę do utworzenia pierwszych drużyn skautowych we Lwowie – trzech męskich i jednej żeńskiej. W tym samym czasie przy władzach „Sokoła” we Lwowie utworzono 21 maja 1911 r. Naczelną Komendę Skautową, która 18 grudnia 1911 r. została przemianowana na Związkowe Naczelnictwo Skautowe. W ten sposób skauting stał się nieodłącznym elementem struktur „Sokoła”. Funkcję Komendanta Naczelnej Komendy Skautowej objął Kazimierz Wyrzykowski – wieloletni naczelnik „Sokoła”, który aż do 1914 r. był głównym organizatorem kursów skautowych.

Hanna Dobias-Telesińska