69 rocznica mordów dokonanych przez zbrodniarzy Ukraińskiej Powstańczej Armii na ludności polskiej – obchody w Czerwonaku

11 lipca mija 69 rocznica mordów dokonanych na Polakach przez UPA. Wydarzenia te były częścią wielkiego planu unicestwienia narodu polskiego. Każdego roku 11 lipca Poznański Oddział Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich organizuje uroczyste obchody upamiętniające zbrodnie dokonane na ludności polskiej. Jak w latach ubiegłych, TML i KPW Oddział w Poznaniu wraz z Urzędem Gminy Czerwonak, organizuje patriotyczny wiec poświęcony ofiarom mordów na Wołyniu. Serdecznie zapraszamy wszystkich pragnących uczcić pamięć tysięcy naszych rodaków pomordowanych w bestialski sposób na Wołyniu, Podolu i wielu innych kresowych miejscach, w dniu 11 lipca 2012 roku o godz. 15.00 do Czerwonaka na ul. Okrężną 5, pod pomnik, który stoi na posesji fundatora pomnika Zbigniewa Kowalskiego.  Dojazd z Poznania: autobus 312 ze Śródki lub autobus 313 z przystanku Pestki przy Al. Solidarności, do ul. Gdyńskiej w Czerwonaku – następnie ul. Okrężną ok. 300 m. do posesji.

11 lipca 1943 roku o świcie oddziały UPA otoczyły i zaatakowały 99 wsi i osad polskich równocześnie w trzech powiatach: kowelskim, horochowskim i włodzimierskim. Rzeź ta rozpoczęła się około godziny 3 rano atakiem na polską wieś Gurów. Z pośród  480 mieszkańców ocalało jedynie 70 osób. Tego samego dnia grupa 20 nacjonalistów ukraińskich weszła  do kościoła w Porycku w czasie mszy świętej. W ciągu trzydziestu minut wymordowano tam około stu osób, wśród których były dzieci, kobiety i starcy. Ofiarami bandytów padła cała ludność Porycka, około dwieście osób. Zaatakowano także osady: Wygranka, Nowiny, Orzeszyn, Romanówka i Swojczów i in. W lipcu 1943 roku oddziały UPA zorganizowały około 530 napadów. Pod hasłem “Śmierć Lachom” wymordowano kilkanaście tysięcy Polaków. Trudno określić dokładną liczbę osób zamordowanych podczas rzezi wołyńskiej. Niektóre miejscowości zostały zrównane z ziemią,  wszyscy ich mieszkańcy wymordowani. Szacunkowo straty polskie na Wołyniu wynoszą ok. 60 tysięcy pomordowanych. Strona ukraińska ocenia swoje straty na 10 – 20 tysięcy ofiar. Część z nich zginęła z rąk UPA za pomoc udzielaną Polakom lub odmowę przyłączenia się do oprawców.

Od początku wojny istniały akcje skierowane przeciwko Polakom. Jesienią 1942 roku utworzono Ukraińską Powstańczą Armię, formację zbrojną walczącą o niepodległe państwo ukraińskie. Od tego czasu mieszkający na Wołyniu Polacy coraz częściej byli przez nią atakowani. Koncentracja antypolskich działań miała miejsce latem 1943 roku. Masowe akcje nacjonalistów ukraińskich na polskie wsie i małe osady spowodowały, że na od początku 1944 roku Polacy na Wołyniu mieszkali jedynie w miastach. Tworzyły się ośrodki samoobrony, które we współpracy z oddziałami Armii Krajowej, m.in. 27. Wołyńską Dywizją Piechoty AK. próbowały organizować akcje obronne i odwetowe przeciw UPA.

W 2009 roku Sejm RP przyjął przez aklamację uchwałę w sprawie tragicznego losu Polaków na Kresach wschodnich w 66. rocznicę rozpoczęcia przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińską Powstańczą Armię na Kresach II Rzeczypospolitej tzw. antypolskiej akcji, masowych mordów o charakterze czystki etnicznej i znamionach ludobójczych. Śledztwa w sprawie zbrodni popełnionych przez ukraińskich nacjonalistów na ludności polskiej Wołynia prowadzą terenowe oddziały Instytutu Pamięci Narodowej.

Hanna Dobias-Telesińska