11 lipca przypada 75 rocznica apogeum ludobójstwa ludności polskiej na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej. Tego dnia w 1943 r. Ukraińcy spod znaku OUN, UPA, SS-Galicien oraz ludność cywilna, zaatakowała ludność polską modlącą się na Mszach św. w kościołach katolickich. „Krwawa Niedziela” pochłonęła kilkanaście tysięcy Polaków.
11 lipca poznański Oddział uczcził pamięć poległych i pomordowanych na Kresach, w trzech miejscach:
W Czerwonaku pod Poznaniem, w kościele pw. św. Jana Kantego w Poznaniu oraz w kościele Garnizonowym p.w. Podwyższenia Krzyża św. w Poznaniu.
W Czerwonaku pod Poznaniem o godz. 14.00 przy obelisku „Gloria Orlikom Kresowych Stanic”, inicjatorem uroczystości, przygotowanej przez władze gminy przy współpracy z poznańskim Oddziałem Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich, był wójt Jacek Sommerfeld. Udział w wydarzeniu wzięły liczne organizacje miejscowe i dość liczna delegacja TML i KPW. Głos zabrał m.in. fundator pamiątkowego obelisku Zbigniew Maurycy Kowalski, a w imieniu poznańskiego Oddziału TML i KPW prezes Stanisław Łukasiewicz.
Dzień Pamięci Ofiar zbrodni ludobójstwa na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej, ustanowił na mocy uchwały Sejm w dniu 22 lipca 2016 r.
Na dzień święta wybrano 11 lipca, kiedy to przypada rocznica tzw. ?Krwawej Niedzieli? w 1943 r., podczas której na Wołyniu doszło do wymordowania około 12-tu tysięcy Polaków, najczęściej zgromadzonych w kościołach rzymsko-katolickich na Mszach św.
Dzień ten poświęcony jest pamięci Ofiar zbrodni ludobójstwa dokonanego na obywatelach II RP przez ukraińskich nacjonalistów, z szeregów OUN, UPA, SS-Galizien i innych formacji, w latach 1939 ? 1947.
W 75 rocznicę zbrodni, członkowie Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich w Poznaniu, zorganizowali uroczystości, które zainaugurowała Msza św. w kościele p.w. św. Jana Kantego w Poznaniu. Na wejściu odśpiewano pieśń do Matki Bożej Łaskawej, której wizerunek umieszczony w ołtarzu patronował uroczystościom (obraz Matki Bożej Łaskawej powstał w 1598 r. namalowany przez lwowskiego malarza Józefa Wolfowicza i 1 kwietnia 1656 r. został wniesiony do ołtarza głównego Katedry Lwowskiej. To przed Nią król Jan Kazimierz złożył śluby królewskie, ogłaszając Matkę Bożą Królową Korony Polskiej).
Okolicznościową homilię wygłosił ks. Wojciech, który wspomniał Ofiary zbrodni i modlił się z rzeszą wiernych o zbawienie ich dusz. Po Mszy św. w asyście pocztów sztandarowych, licznie zebrani obywatele, przedstawiciele samorządów, Wojewody Wielkopolskiego, organizacji kresowych, społecznych i patriotycznych, złożyli hołd zamordowanym Kresowianom, kładąc kwiaty i zapalając znicze pod Tablicą Męczeństwa Kresowian.
Marek Szpytko
Także 11 lipca o godz. 18.00 odprawiona została Msza św. w poznańskim kościele Garnizonowym p.w. Podwyższenia Krzyża Św. na poznańskich Jerzycach. Po jej zakończeniu delegacja poznańskiego Oddziału TML i KPW: Irena Bereźnicka, Marian Osada i Stanisław Łukasiewicz, złożyła kwiaty przy tablicy upamiętniającej 27 Dywizję Piechoty Wołyńskiej Armii Krajowej.
W dniu 12 lipca bieżącego roku odbyła się druga część XXI Dni Lwowa i Kresów w Poznaniu. Obejmowała ona główne uroczystości związane z 75-tą rocznicą Rzezi Wołyńskiej.
?ZIEMIA KRESOWA Z MIEJSC
OKRUTNEGO LUDOBÓJSTWA
POLAKÓW, ORMIAN, ŻYDÓW I UCZCIWYCH UKRAIŃCÓW
DOKONANEGO PRZEZ OUN ? UPA BANDERY
W LATACH 1938-1947
USTAWIONO W ROCZNICĘ
APOGEUM ZBRODNI
LIPIEC 2018?
Uroczystości rozpoczęto o godzinie 12-tej Mszą św., w intencji wszystkich Ofiar ludobójstwa na południowo-wschodnich terenach II Rzeczpospolitej, obejmujących województwa: wołyńskie, lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie. Msza św. koncelebrowana odprawiona została w kościele o.o. Dominikanów z udziałem księdza prałata Jana Stanisławskiego, który reprezentował Księdza Arcybiskupa Stanisława Gądeckiego, Metropolitę Poznańskiego, księdza Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego, zaproszonego specjalnie na te uroczystości, ojca Wojciecha Prusa Dominikanina oraz kapelana Wojska Polskiego w Poznaniu. Mszę św. celebrował oraz piękną homilię wygłosił ks. Stanisławski. W czasie Mszy św. towarzyszyła nam wierna kopia obrazu Matki Bożej Łaskawej Ślicznej Gwiazdy Miasta Lwowa przewieziona na dzień uroczystości z kościoła Św. Małgorzaty na Śródce (obecna także poprzedniego dnia w Kościele Św. Jana Kantego, gdzie również odbywała się Msza św. w intencji ofiar na Kresach). W Mszy św. uczestniczyli zaproszeni goście oraz poczty sztandarowe: 2. Skrzydła Lotnictwa Taktycznego, Gimnazjum nr 65 im. Orląt Lwowskich w Poznaniu, Zespołu Szkół nr 2 im. Stanisława Staszica w Szamotułach oraz Chorągwi Wielkopolskiej ZHP. Podczas Mszy usłyszeliśmy piękne pieśni lwowskie: ?Śliczna Gwiazdo miasta Lwowa? i ?Wierne madonny?, śpiewane przez przybyłego z Wrocławia Macieja Adamczyka.
Po Mszy św., w krużgankach kościoła o.o. Dominikanów miała miejsce druga część spotkania, którą poprowadził Tomasz Łuczewski. Odbyła się ona w asyście zaproszonych gości oraz pocztów sztandarowych. Przy urnie stanęła warta honorowa żołnierzy 2. Skrzydła Lotnictwa Taktycznego.
Spotkanie rozpoczął prezes poznańskiego Oddziału TML i KPW Stanisław Łukasiewicz, który w poruszający sposób wspomniał ofiary mordu, ich straszliwe cierpienia i brak do dziś pochówku, zwracając się na zakończenie do młodzieży z apelem, aby pielęgnowała pamięć o tamtych wydarzeniach i zamordowanych rodakach.
Następnie ks. Isakowicz?Zaleski i Franciszek Bąkowski ze Stowarzyszenia Huta Pieniacka dokonali odsłonięcia urny z ziemią przywiezioną z 9 miejsc mordów na Wołyniu i umieszczoną pod istniejącą już tablicą, upamiętniającą ofiary Rzezi Wołyńskiej, ufundowaną przez Towarzystwo z okazji 70-tej rocznicy mordów, odsłoniętą 12 lipca 2013 roku. Urnę z ziemią pochodzącą z wybranych miejscowości, w których dokonano ludobójstwa poświęcił ks. prałat Jan Stanisławski. Symbolicznie przypomniano, że Kresowian zabito dwukrotnie: pierwszy raz siekierami, a drugi raz przez wieloletnie przemilczanie krwawych wydarzeń. Następnie przy dźwiękach werbli poszczególne przybyłe delegacje składały wiązanki kwiatów i zapaliły znicze; jako pierwsi wystąpili reprezentanci TML i KPW, w osobach Bożeny Łączkowskiej – honorowej prezes Towarzystwa i Stanisława Łukasiewicza, pełniącego funkcję prezesa obecnie oraz Franciszek Bąkowski ze Stowarzyszenia Huta Pieniacka.
Po tych wzruszających chwilach, pełni zadumy uczestnicy spotkania udali się do salki w gościnnym klasztorze o.o. Dominikanów. Tam przygotowano uroczystość wręczenia ks. Tadeuszowi Isakowiczowi-Zaleskiemu dorocznego wyróżnienia ?Semper Fidelis?, przyznawanego przez nasz Oddział wybitnym osobom, które w szczególny sposób zasłużyły się w działalności na rzecz Kresów. Zebrani gromkimi brawami przywitali ks. Isakowicza-Zaleskiego. Uroczystość rozpoczęła się odśpiewaniem hymnu państwowego. Laudację na cześć znakomitego Laureata (jego życiorys znajduje się na naszej stronie internetowej www.lwowiacy.pl) wygłosił prezes Łukasiewicz. Po laudacji Bożena Łączkowska oraz Stanisław Łukasiewicz wręczyli statuetkę Lwa „Semper Fidelis”.
Potem obejrzeliśmy piękny film?reportaż, przygotowany przez Jacka Kołodzieja. Film przedstawia podróż na Ukrainę Janusza Furmaniuka, Stanisława Łukasiewicza i Andrzeja Wojciechowicza – członków Towarzystwa, którzy przywieźli ziemię złożoną w poświęconej urnie, z następujących miejscowości: Huta Pieniacka, Kisielin, Torczyn, Podkamień, Przebraże, Zasmyki, Niechworoszcze – Biskupice Górne, Berezowicze k/Mikulicz, Poryck (Pawliwka). Film prezentował Jacek Kołodziej, a piękny podkład muzyczny ?na żywo? wykonał na pianinie wspomniany wcześniej nasz gość z Wrocławia Maciej Adamczyk.
Na zakończenie głos zabrał ks. Isakowicz-Zaleski. Dziękując za przyznane wyróżnienie, nawiązał do tragicznych wydarzeń na Wołyniu, oraz obecnych stosunków polsko-ukraińskich i istniejących problemów w tej materii. Wokół tego tematu toczyła się następnie ogólna dyskusja, w której zadawano księdzu pytania. Ksiądz wyraził uznanie dla Towarzystwa i innych środowisk Poznania, które mimo odległości i zwyczajów jakie dzielą Poznań i Lwów, pielęgnują pamięć o dawnych Kresach Rzeczpospolitej i krzewią wiedzę historyczną na ich temat. Podkreślił jak bardzo ważna jest nasza działalność dla zachowania pamięci i historycznej prawdy o Kresach. Odnosząc się do Rzezi Wołyńskiej i mordów na południowo-wschodnich kresach II Rzeczpospolitej apelował, by pamiętano również o tych Ukraińcach, którzy ratowali i pomagali Ofiarom, narażając swoje życie i często je tracili. Laureat nawiązał do przypadającej w tym roku 100. rocznicy powstania „Orląt” we Lwowie.
Podczas spotkania odśpiewano gościowi 100 lat, a Prezes Towarzystwa wręczył upominki od Wojewody Wielkopolskiego Zbigniewa Hoffmanna i Marszałka Województwa Wielkopolskiego Marka Woźniaka. Żegnając się z zebranymi Gość wysłuchał zagranej z dedykacją dla Niego piosenki, wykonanej przez Macieja Adamczyka, „A Lwów to dla mnie zagranica”.
Na koniec odnotować wypada liczną frekwencję na uroczystości w dniu 12 lipca. Obchody 75-lecia Rzezi Wołyńskiej relacjonowała Polska Agencja Prasowa oraz lokalne media.
tekst: Renata Zawirska-Wojtasiak, Wanda Butowska, Andrzej Kuczyński, Hanna Dobias-Telesińska
foto: Jacek Kołodziej