W ubiegłym roku opublikowałem na naszej stronie cykl artykułów opisujących losy Kresowian w ostatnich dniach II Wojny Światowej. Opisałem walki na froncie wschodnim oraz we Włoszech. W tym roku chce przybliżyć Państwu udział kresowian w zakończeniu wojny na froncie zachodnim.
22 marca 1945 oddziały alianckie przekroczyły Ren, dzień ten uważany jest przez większość historyków za dzień przypieczętowania końca III Rzeszy. Polskie oddziały na froncie zachodnim reprezentowała 1 Dywizja Pancerna pod dowództwem kresowianina z podlwowskiego Szczerca gen. Stanisława Maczka (1892-1994). Ostatnim akordem walk 1DP było zajęcie portowego miasta Wilhelmshafen. Natarcie prowadzone było w bardzo trudnym terenie z licznymi kanałami i rzekami. Polskim oddziałom towarzyszyli Kanadyjczycy. Walki w okolicach miasta rozpoczęły się 24 kwietnia, a 4 maja polska dywizja dotarła pod umocnienia miasta. Przed generalnym szturmem 5 maja północne Niemcy skapitulowały co pozwoliło uniknąć walk o miasto. Do niewoli dostało się 32 000 żołnierzy oraz 1900 oficerów w tym jeden generał i dwóch admirałów. Zdobyto ogromne ilości broni, amunicji, uzbrojenia w tym kilka okrętów. Z wkroczeniem znaleziono na terenie dowództwa polskie godło zerwane z Gdyńskiego portu… W czasie walk o miasto i w ich okolicach poległo 567 polskich żołnierzy i 37 oficerów, a walki o miasto wymienione są na Grobie nieznanego Żołnierza.
20 maja już po całkowitej kapitulacji Niemiec na stanowisku dowódcy 1DP gen. Maczka zastąpił gen. Klemens Rudnicki (rodem z Żydaczowa).
Na terenach zajętych przez siły polskie, i na których wojska te stacjonowały, utworzono „polską strefę okupacyjną”, w mieście Harten na pograniczu niemiecko-holenderskim. Miasto przemianowano na Maczków (proponowana nazwa Lwów została oprotestowana przez aliantów), niemieckich mieszkańców prawie w całości wyśledzono, a domy zajęli polscy żołnierze oraz osoby wyzwolone z obozów jenieckich i koncentracyjnych a także polscy robotnicy prymusowi. Ulice otrzymały polskie nazwy takie jak: Armii Krajowej, 1 Dywizji Pancernej, Legionów, Jagiellońska, Zygmuntowska, Lwowska, Łyczakowska, Wileńska, Aleje Ujazdowskie, Polna, Ogrodowa, Artyleryjska, Kopernika, Mickiewicza, Akademicka, Most Baileya. Pieczęć miejska przedstawiała tarczę herbową z przedstawionym kwiatem maku, nad tarczą umieszczono hełm i skrzydło husarskie jako znak 1. Dywizji Pancernej. Miastem rządził polski burmistrz, a w mieście i w okolicy funkcjonowały polskie szkoły, przedszkola, liceum, parafia, kółka teatralne, wydawano gazety itd. Zarejestrowano 289 ślubów i 101 pogrzebów. 497 Polaków miało świadectwa urodzenia wskazujące jako miejsce urodzenia Maczków – miasto, którego nie można było znaleźć na żadnej mapie. Harten funkcjonowało jako Maczków do września 1948 roku, wtedy to pozwolono wrócić Niemcom do swych domów, a Polacy wrócili do kraju lub zostali na obczyźnie.
Przy okazji chciałbym poinformować, że w kwietniu br. opublikowałem 100 artykuł na naszej stronie www.lwowiacy.pl. (w tym było: artykułów historycznych – 31, komunikatów i relacji z życia oddziału – 41, pożegnań: 11, Inne: 17. Dziękuję za wszystkie miłe słowa, opinie i propozycje tematów, które są dla mnie motywacją do dalszych badań i pracy.
Igor Megger
