Igor Megger
Z nieukrywaną radością zawiadamiamy, że 30 kwietnia br. swoje 95 urodziny obchodzi Kresowianin Jerzy Stopa – „Encyklopedysta Podola”, członek redakcji „Głosów Podolan” w latach 1997-2018. Uważam, że niesłusznie sylwetka dostojnego Jubilata jest większości naszych członków i sympatyków nieznana, gdyż jest to postać formatu wartego poznania – co też z przyjemnością czynię.
Jerzy Stopa urodził się 30 kwietnia 1926 roku w Baranowiczach (woj. nowogródzkie), gdzie jego ojciec Józef pracował w Urzędzie Wojewódzkim. Rok później rodzina Stopów przeniosła się do Tarnopola, gdzie Jerzy Stopa ukończył szkolę powszechną. W 1939 roku został przyjęty do I gimnazjum, ale w rozpoczęciu nauki przeszkodził mu wybuch wojny. W 1940 roku rodzina została wysiedlona z Tarnopola do pobliskiej wsi Borki Wielkie, gdzie przetrwała do wyzwolenia.
W 1945 roku rodzinę ekspatriowano do Bytomia. Tam ukończył szkołę średnią. Po odbyciu służby wojskowej, poprzez Gdańsk trafił na warszawski WAT, który ukończył w roku 1954. Do emerytury w 1988 roku służył w wojsku w pionie łączności, przechodząc do rezerwy w stopniu pułkownika.
Członkiem warszawskiego Klubu „Podole” był od jego powstania w 1993 roku. Od roku 1997 członek redakcji „Głosów Podolan”. To dzięki niemu „Głosy” stały się czasopismem na wysokim poziomie edytorskim – przepisywał wszystkie teksty na komputerze, składał do druku, opracowywał artykuły naukowe i historyczne. Jego autorstwa był m. in. bardzo ciekawy cykl „osobliwości Podola”. To dzięki niemu wszystkie numery „Głosów” znajdują się w Internecie dostępne dla każdego. Prócz „Głosów” jest także autorem trzytomowego „Słownika geograficznego byłego województwa tarnopolskiego” oraz wydawcą reprintów w serii „Biblioteczka Podolska” (ponad 400 numerów!).
Słownik jest to dzieło jego życia i rezultat kilkunastu lat żmudnej, benedyktyńskiej wręcz pracy. Autor przestudiował bowiem 449 pozycji bibliograficznych, opracował na ich podstawie 7.580 haseł, które stopniowo wprowadzał z rękopisów do pamięci komputerowej. Słownik liczy łącznie (3 tomy) ponad 1.300 stron. Nie przebrane jest bogactwo zawartego w „Słowniku” materiału. Są tam nie tylko nazwy miast, miejscowości, wiosek (wraz z podaniem odległości w linii prostej od trzech najbliższych miejscowości, oraz obecnej – ukraińskiej nazwy), ale także nazwy rzek, jezior, wzgórz, opisy ważniejszych zabytków i ludzi w tych miejscowościach urodzonych.
Wiele informacji było bardzo ciężko ustalić, gdyż na badacza czekały różne pułapki czy zagadki. W woj. tarnopolskim były takie miejscowości jak: Berlin, Paryż w pow. brodzkim, Sybir w pow. złoczowskim, czy Białystok w pow. radziechowskim. Były nazwy obcojęzyczne jak ukraińskie: Bohutyn w pow. zborowskim, Kipiaczka w pow. tarnopolskim, Krihła, Kruty Horb, niemieckie: jak Unterwalden w pow. przemyślańskim, Bekersdorf w pow. podhajeckim, a nawet pochodzenia tureckiego – Karamanda w pow. skałackim. Bardzo dużo nazw występuje wielokrotnie (najczęściej, bo 29 razy „Dębina”).
„Biblioteczka Podolska”, to reprinty ważniejszych źródeł dot. historii Podola, monografie miast, ludzi, oraz zbiory relacji. Niestety brak zainteresowania wydawnictw powodował, że autor wydawał pozycję za swoje pieniądze, osobom zainteresowanym poszczególnymi pozycjami przekazywał za zwrot kosztów – pozycje te nie miały stałego nakładu przez co są bardzo ciężko dostępne i nieznane nawet historykom.
Jubilat jest czynny do dziś – obecnie pracuje nad trzecim tomem słownika biograficznego byłego województwa tarnopolskiego – uzbierał 30 tysięcy biogramów!
Za swą pracę odznaczony został m. in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, medalem „Pro Memoria” oraz Złotym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej.
Drogiemu Jubilatowi składamy serdeczne życzenia zdrowia oraz „sto lat plus VAT”.
Zarząd Poznańskiego oddziału TML i KPW
oraz redakcja „Głosów Podolan”