12 marca 2017 r. ?Pięć oblicz Stanisławowa?. Takim trochę zagadkowym tytułem wykładu zaciekawił zebranych w sali Collegium Historicum pan Tomasz Kuba Kozłowski ? autor projektu i koordynator programu Warszawska Inicjatywa Kresowa w Domu Spotkań z Historią. Tomasz Kuba Kozłowski jest kolekcjonerem, współautorem pięknego albumu o kresach i niezrównanym popularyzatorem historii kresów wschodnich, zaprasza słuchaczy w ?Świat Kresów?.
Wczesnym, niedzielnym popołudniem, po pewnych perturbacjach początkowych, gdy nie można było znaleźć ?kompatybilności? sprzętu z salą, zabraliśmy się razem z prelegentem w podróż w czasie. Początek na lwowskim dworcu: ruszamy nową (1866 r.) trasą kolejową do Czerniowiec. Po drodze stacja – Stanisławów. W poznaniu historii i ciekawostek mijanych miejsc pomaga nam wydawany w monarchii przewodnik po austriackich kolejach państwowych: Stanisławów zawdzięcza swą nazwę Potockim: Stanisław Rewera Potocki hetman Wielki Koronny, pod koniec życia Stanisława jego syn ? Andrzej rozpoczął budowę twierdzy, która miała zastąpić stracony Kamieniec Podolski. Chciał też uczcić poległego podczas odsieczy wiedeńskiej syna ? również Stanisława. Były to początki miasta.
Prelegent zapoznał słuchaczy z jego historią, z dramatycznymi zdarzeniami jak pożary, wojny. Poznaliśmy też budowniczych m. in. mało znaną, a wielce miastu oddaną postać burmistrza Ignacego Topór ? Kamińskiego.
Miasto zamieszkiwała bardzo liczna społeczność żydowska, która w pewnych okresach stanowiła ponad połowę mieszkańców. Dużą grupę stanowili Ormianie. Dalej należy wymienić grekokatolików, ewangelików. W panoramie miasta widać charakterystyczne dla poszczególnych religii sylwetki świątyń. Każda z tych społeczności wywarła wpływ na historię miasta i jego rozwój. Wśród mieszkańców pojawia się wiele wybitnych postaci: Sadok Barącz ? Ormianin, Julian Pełesz, Chomiszyn ? grekokatoliccy biskupi Stanisławowa, Horacy Safrin ? literat. Ze Stanisławowa pochodzi późniejszy generał Stanisław Sosabowski. Wojna i rządy niemieckie, potem radzieckie zmieniły ten wielonarodowy układ. Na obrzeżach miasta znajdują się zbiorowe mogiły pomordowanych.
Spotkanie i prezentacja rozbudziło ciekawość zebranych, a ponieważ pociąg do Warszawy już czekał pozostały nam przywiezione przez Szanownego Prelegenta książki Tadeusza Olszańskiego ?Kresy Kresów. Stanisławów jednak żyje?.
Zapraszamy na następne spotkanie – w maju – podczas XX Dni Lwowa i Kresów.
tekst i foto: Wanda Butowska
Ważnym punktem programu było wyróżnienie Złotą Odznaką TML i KPW siedmiu osób, które w sposób szczególny zasłużyły się dla Towarzystwa: Maria Golińska bierze czynny udział w pracach Zarządu, obsługuje spotkania środowe w naszej siedzibie, dba o kontakty z innymi organizacjami i stowarzyszeniami (korporacja akademicka, Sybiracy, Katyń), przypomina o ważnych patriotycznych rocznicach; Krystyna Halina Harmacińska zaprzyjaźniona z kresowiakami poznanianka, uczestniczy we wszystkich naszych spotkaniach i przedsięwzięciach organizowanych przez Zarząd; Marek Andrzej Szpytko współorganizuje coroczne wystawy, jest inicjatorem i organizatorem powstania tablicy poświęconej ofiarom ludobójstwa dokonanego przez OUN-UPA, organizuje i przeprowadza prelekcje w poznańskich szkołach na temat historii Kresów, organizuje pomoc dla szkół i szkółek na Kresach, do których własnym transportem dostarcza potrzebne materiały; Małgorzata Grabska-Zuszek bierze czynny udział w życiu Towarzystwa, kolportuje prasę i różne wydawnictwa o tematyce kresowej, czynnie bierze udział w organizowaniu i przebiegu corocznych akcji charytatywnych na rzecz Polaków na Kresach; Maciej Downar-Dukowicz, Krzysztof Kłosowski i Tomasz Łuczewski członkowie-założyciele ruchu społecznego „Pokolenie Milenijne”, który utworzony w 2016 r. w związku z 1050 rocznicą Chrztu Polski m.in. ufundował kopię obrazu Matki Boskiej Łaskawej Królowej Korony Polskiej, którą poświęcił w Katedrze Lwowskiej abp. Mieczysław Mokrzycki Metropolita Lwowski, a 2 października 2016 r. abp Stanisław Gądecki Metropolita Poznański dokonał uroczystego aktu wprowadzenia do Poznania. Kopia obrazu znajduje się w kościele św. Małgorzaty na Śródce w Poznaniu.
Stanisław Łukasiewicz przedstawił przebieg Akcji Charytatywnej „Serce Dla Lwowa”. W tle pokazywane były liczne fotografie wykonane przez Jacka Kołodzieja podczas przygotowywania akcji oraz podczas pobytu we Lwowie i innych miejscowości, do których nasza pomoc trafiła.
Po modlitwie, którą poprowadził ks. kanonik Tadeusz Magas, zebrani podzielili się opłatkiem. Stół ze świątecznymi specjałami cieszył się dużym zainteresowaniem przybyłych na spotkanie kresowiaków. Potrawy szybko znikały. Wszyscy życzyli sobie zdrowych i radosnych Świąt Bożego Narodzenia oraz wszelkiej pomyślności w Nowym 2017 Roku.
